O domus antiqua! Plasty Dan yr Allt o’r 16eg ganrif

Ymchwiliwyd i safle plasty o oes Elisabeth a oedd wedi cael ei ddymchwel ac a leolid yng nghalon Dyffryn Tywi. Mae’r parcdir o amgylch y plasty yn dal yn hawdd iawn ei weld, er nad oes dim o’r plasty ei hun ar ôl uwchben lefel y ddaear.

Roedd arolwg geoffisegol o’r ardal heb ddod i ddim casgliadau oherwydd sbwriel y gwaith dymchwel ac adeiladu llwybr fferm. Beth bynnag, darganfu’r cloddiad ffos a allai fod yn hyn na’r plasty. Roedd hi’n anodd cael tystiolaeth am yr hen dy, gyda dim ond ymyl wyneb palmentog ac ychydig o rwbel y dymchwel yn dod i’r amlwg mewn un ffos.

Cofnodwyd tair wal ar eu sefyll yn ffurfio tair ystafell gyda tho arnynt ar derfyn gorllewinol y safle. Ymddangosai eu bod yn perthyn i’r ffermdy o’r 19eg ganrif a godwyd ar ôl chwalu’r plasty.

Is-lwythwch yr adroddiad llawn mewn ffurf PDF - yn agored mewn ffenestr newydd, Saesneg yn unig.