Pa mor aml y byddwch yn edrych ar yr adeiladau o’ch amgylch? Hynny yw, edrych o ddifrif? Cânt eu hanwybyddu mor aml, yn ddim ond cefnlen i’n bywydau prysur, yn gyfarwydd, yn gyson ond prin yn cael ail edrychiad.

Ond cymerwch eiliad i gael golwg fanylach ac efallai y cewch eich synnu. Uwchben wyneb amhersonol y siop gall fod adeilad o gymeriad. Bydd manylion pensaernïol diddorol yn dod yn amlwg i’r llygad chwilfrydig. Gellir gweld newid o ran defnydd, arddull a hynt a helynt.

Gall adeiladau gynnig cyfoeth o wybodaeth am eu bod yn ddrych i’r gymdeithas a’u cododd ac a’u defnyddiodd. Maent yn dweud wrthym am y bobl oedd yn byw, gweithio ac addoli ynddynt – am eu blaenoriaethau a’u dyheadau.

Casglwyd cofnodion gwerthfawr gan ein ditectifs tai wrth iddynt fynd drwy’r strydoedd yn nodi’r manylion am adeiladau hen a newydd, fel math o gyfrifiad adeiladau.

SUT I FOD YN DDITECTIF TAI

Dim ond llyfr nodiadau a phensil sydd eisau i ddechrau, er bod camera’n ddefnyddiol os oes gyda chi un. Dechreuwch drwy edrych ar y lle rydych chi’n byw ynddo – beth allwch chi ei ganfod am sut codwyd ef yn y lle cyntaf ac a ydyw wedi newid gydag amser? Cofiwch ofyn am ganiatâd perchennog y tir neu’r ty os byddwch yn mynd ar eiddo preifat.

• Deunyddiau adeiladu – a allwch weld o beth mae wedi cael ei adeiladu? A yw’r deunyddiau yn lleol neu a ydynt wedi eu cludo o bell?

• A oes ganddo nodweddion tebyg i adeiladau eraill gerllaw?

• Gall edrych ar ffynonellau hanesyddol helpu i sefydlu ei oedran – a yw’n ymddangos ar argraffiad cyntaf map yr Arolwg Ordnans?

• A allwch ei adnabod ar ffurflenni’r cyfrifiad neu mewn cyfeirlyfr masnachwyr?

• Drwy wneud arolwg allanol cyflym ar nifer o adeiladau mewn ardal fechan byddwch yn dechrau cael teimlad ynghylch yr arddulliau a’r dulliau adeiladu
gwahanol.

Peidiwch ag anghofio rhoi copi o’ch cofnodion yn y
CAH lleol, gan y byddant yn ychwanegu at y corff o
wybodaeth am eich ardal leol.

Is-lwythwch ein taflenni cofnodi a nodiadau canllawiad. (Mewn ffurf PDF - i gyd yn agored mewn ffenestri newydd, Saesneg yn unig).

Canllawiad Cofnodi Adeiladau

Nodiadau Taflen Cofnodi Adeiladau

Taflen Cofnodi Adeiladau